კითხვის პროცესის მიმართ ინტერესი მშეობლებმა შვილებს ადრეულ ასაკში უნდა გაუჩინონ. წიგნის მიმართ პოზიტიური დამოკიდებულებით მშბელი აძლევს მაგალითს შვილს. გადაცემის “7 რჩევა ფსიქოლოგისგან” სტუმარია ფსიქოლოგი თეო ნუცუბიძე.
რას გულისხმობს კითხვის პროცესი?
კითხვა კომპლექსური პროცესია, რომლის ქვეშ უნდა მოვიაზროთ არაერთი კომპონენტი: ასოების ამოცნობა, დასახელება, ასოების მარცვალში გაერთიანება, მარცვლების სიტყვაში გაერთიანება, სიტყვის დასახელება და მისი მნიშვნელობის გაგება; სიტყვების წინადადებაში გაერთიანება- წინადადების შემადგენელი სიტყვების ერთმანეთთან დაკავშირება და წინადადების შინაარსის გაგება; ტექსტის შემადგენელი წინადადებების ერთმანეთთან დაკავშირება: კონკრეტული წინადადების მეხსიერებაში შენახვა და მასთან დაკავშირებული სხვა წინადადების/ ების წაკითხვის შემდეგ ტექსტის მთავარი სათქმელის გაგება…
როგორ უნდა ჩამოვუყალიბოთ ბავშვს წიგნის მიმართ დადებითი დამოკიდებულება?
ბავშვებში კითხვის უნარის განვითარებაზე ზრუნვა, სასურველია, ადრეული ასაკიდანვე იწყებოდეს. რაიმეს მიმართ დადებითი/ უარყოფითი დამოკიდებულების გაჩენა თავის თავში მოიაზრებს იმას, რომ არსებობს მისი მოწონების/ არ მოწონების საფუძველი. ამ საფუძველს კი ბავშვისთვის უფროსი ადამიანები ქმნიან. შესაბამისად, ბავშვისთვის მოსაწონია ხოლმე ის, რაც მოსწონთ მისთვის ყველაზე ახლობელ ადამიანებს- მშობლებს, მზრუნველებს. ბავშვს უფროსები ვაცნობთ სამყაროსა და მასში არსებულ ობიექტებს როგორც „კარგებს“, ან როგორც „ცუდებს“; უფროსები ვაცნობთ წიგნს, როგორც „კარგს“, ან როგორც „ცუდს“, წიგნისადმი ჩვენი დამოკიდებულებით- როგორ ვკითხულობთ, როგორ ვუვლით, როგორი სიფრთხილით ვურთიერთობთ წიგნთან, გამოვხატავთ თუ არა ემოციას წიგნის კითხვისას და ა.შ. ბავშვებს, ადრეული ასაკიდანვე, სწორედ ასეთი „ცუდი“ ან „კარგი“ დამოკიდებულების მაგალითების გავლენით უყალიბდებათ „წიგნი, როგორც კარგი“ ან „წიგნი, როგორც ცუდი“ კოგნიტური სქემები და, შემდგომში, მოსალოდნელია, რომ მათი ამ ადრეული გამოცდიელბის შესაბამისი იყოს წიგნისადმი, წიგნის კითხვისადმი მათი დამოკიდებულებაც.
გარდა იმისა, რომ მშობლები ბავშვებს უნდა აძლევდნენ წიგნისადმი დადებითი დამოკიდებულების მაგალითს, ასევე, მნიშვნელოვანია, ადრეული ასაკიდანვე, ხშირად უკითხავდნენ ასაკითვის შესაბამის ლიტერატურას, სხვადასხვა მოცულობისა და სირთულის მოთხრობებს, ზღაპრებს; ამასთან, კითხვისას ხმის ტემბრის ცვლილება, ემოციის გამოხატვა, არავერბალური ინფორმაცია ბავშვს ეხმარება წაკითხულის უკეთ გაგებასა და კითხვის, როგორც საინტერესო პროცესის განხილვაში.
კითხვის უნარის განსავითარებლად სხვადასხვა მეთოდს იყენებენ. ერთ-ერთი ყველაზე ეფექტური მეთოდი მულტისენსორული მოდელია, სადაც ბავშვისთვის კითხვის სწავლაში დასახმარებლად არაერთი სენსორული არხის გამოყენება ხდება: მაგალითად, შეხების, სმენითისა და მხედველობის მოდალობების ერთდროული გამოყენებით (ასოების გამოძერწვა, ასოების/ სიტყვების მიბაძვით გამეორება, ამობურცულ ზედაპირზე გამოსახულ ასოებზე თითის შემოყოლება, კარნახით ჩაწერა, ასოების პლაკატების ჩვენება და დასახელება, ასოებისგან სიტყვის შედგენა- ბარათებზე გამოსახული ასოების სხვადასხვაგვარი გადანაცვლებით, სიტყვებისგან წინადადების (მარტივის/ რთულის) შედგენა- მოცემული სიტყების სხვადასხვა კომბინაციით განხილვის შედეგად.
ასევე, ერთ-ერთი საინტერესო მეთოდია მთლიანობითი მოდელი, რაშიც ყურადღება სიტყვის მთლიანი ხატის დამახსოვრებაზეა გამახვილებული. ამ მეთოდით მუშაობისას, ბავშვისთვის სიტყვის ხატის დასწავლაში დასახმარებლად, დაწერილ სიტყვას თან ახლავს ამ სიტყვით აღნიშნული საგანი, სურათი ან ნახატი; ხდება სურათზე მოცემული გამოსახულებისა ან საგნის სახელდება და მისი დაკავშირება დაწერილ სიტყვასთან. თუმცა, ამ მეთოდის გამოყენებისას სიფრთხილით უნდა მოვეკიდოთ მიხვედრით კითხვის ტენდენციას, რაც ზოგიერთ ბავშვს ახასიათებს- თუ ბავშვი მიხვედრით, მხოლოდ საგანზე, სურათზე დაყრდნობით, სიტყვის ამოკითხვის გარეშე კითხულობს, მაშინ შეგვიძლია მივაწოდოთ ისეთი ტიპის სავარჯიშოები, როგორიცაა, მაგალითად, შეცდომით დაწერილი სიტყვების მიწოდება და ინსტრუქციის მიცემა, რომ გაასწოროს არასწორად დაწერილი სიტყვები.
7 რჩევა თეო ნუცუბიძისგან:
გადაცემის ჩანაწერი: