,,ავტორმა უნდა იცოდეს, რომ ის უნდა იყოს დაფასებული იმისთვის, რომ თვითონაც განვითარდეს”  – „ავტორის ხმა“

გადაცემის ლაივი LIVE

რადიო „ფორტუნას“ გადაცემაში „ავტორის ხმა“ წამყვანმა გიგა კობალაძემ და თათა სადრაძემ  ქართველ მსახიობს, რეჟისორს, მხატვარს და მწერალს  გიორგი მასხარაშვილს უმასპინძლეს.

თათა: გიგა, ვიდრე გიორგი შემოგვიერთდებოდეს მინდა გკითხო რა ვითარებაა  ამ დროისათვის საავტორო  უფლებების კუთხით, თვითიზოლაციის პირობებში რამდენად აქტიურები არიან ავტორები, აქვთ თუ არა კითხვები, მოგმართავენ თუ არა?

გიგა: ჩვენ (საავტორო უფლებების ასოციაცია) ამ ეტაპზე დისტანციურ მუშაობაზე ვართ გადასულები, თუმცა მინდა გითხრათ, რომ თვითიზოლაციისა და კარანტინის პირობებშიც შემოდის კითხვები ონლაინ რეჟიმში,  განვაგრძობთ ონლაინ კონსულტაციებს და სხვათა შორის კატანტინის პირობებში ბევრი ისეთი პრობლემაც წამოიჭრა, რაც აქამდე არ იყო. კიდევ ერთხელ გამოვთქვამ იმედს, რომ მალე დავუბრუნდებით ჩვეულ რეჟიმს.

თათა: ყველაზე ხშირად რა პრობლემით მოგმართავენ დღესდღეობით?

გიგა:  მაგალითად დღეს იყო მომართვა,  ერთი რეგიონალური ტელეკომპანია ისე უჩვენებს ფილმებს, რომ ავტორთან არ ათანხმებს ამას. ჩვენ რასაკვირველია ვეცდებით, დავეხმაროთ და დავარეგულიროთ ეს ურთიერთობა.

ბევრს აქვს ხოლმე ასევე კითხვა  გამომცემლობებთან ურთიერთობის და წიგნების რეალიზაციასთან დაკავშირებული  უფლებები ს შესახებ. მტკივნეული პრობლემაა ე.წ.“ქსეროქსებთან“ დაკავშირებული ვითარება, ხდება მთელი წიგნების „დაქსეროქსება“ და გავრცელება, რაც კანონით დაუშვებელია.

თათა: გიგა, ალბათ მსმენელისთვის  ძალიან საინტერესო იქნება თუ ვისაუბრებთ შედეგებზე, რაც საავტორო  უფლებების დაცვის კუთხით უკვე არის მიღწეული.

გიგა: რასაკვირველია ჩვენი მიზნები ბოლომდე მიღწეული არ არის, თუმცა დღეისათვის ადრინდელთან შედარებით უკეთესი  ვითარებაა ქვეყანაში საავტორო უფლებების კუთხით და მინდა ვთქვა, რომ პირველ რიგში ეს სწორედ ავტორების დამსახურებაა.  საბოლოო ჯამში ავტორმა გააცნობიერა, რომ საავტორო უფლება მისი არა მხოლოდ მორალური კმაყოფილების წყაროა, არამედ მატერიალური შემოსავალიც. ამიტომ უფრო და უფრო მეტი გამოხმაურება აქვს ყველა დარღვევას და გადაცდომას,  ავტორები უფრო ფრთხილად არიან,  უფრო ადევნებენ  თვალს  თავის ნაშრომებს და მათ გავრცელებას.  მინდა ხაზი გავუსვა მედიის უზარმაზარ როლს ამ ყველაფერში. ეს აღვნიშნე  ჩემს ერთ-ერთ ლექციაზეც, რომელიც ცოტა ხნის წინ ჩავატარე. ქართული მედია ძალიან დიდ  შრომას ეწევა ამ კუთხით, აშუქებს საავტორო  უფლებებთან დაკავშირებულ საკითხებს და შესაბამისად სწორად აწვდის ინფორმაციას მხარეებს თავისიუფლებების და მოვალეობების შესახებ. ამიტომ კიდევ ერთხელ მინდა ქართველ ჟურნალისტებს მადლობა გადავუხადო. წინსვლა რასაკვირველია არის, მაგრამ წინ კიდევ ძალიან გრძელი გზა გვაქვს გასავლელი იმისთვის, რომ მოწინავე ქვეყნად ჩამოვყალიბდეთ ამ კუთხით და დაიზოგოს დრო და რესურსები მიზნის მისაღწევად. დარეგულირებული ურთიერთობები ავტორებს, გამავრცელებლებს და მომხარებლებს შორის  ყველას სასიკეთოდ წაადგება.

თათა: როგორც ვხედავთ, გიორგი მასხარაშვილი გვიერთდება პირდაპირ ეთერში. ჩვენი დღევანდელი თემა არის საავტორო უფლებები ლიტერატურაში და გიორგისთან ვისაუბრებთ თუ რა კითხვები არსებობს ამ სფეროში, რა პრობლემებს აწყდებიან ავტორები და ა.შ, თუმცა პირველ რიგში მინდა მას ვკითხო: გიორგი, როგორ ატარებთ  თვითიზოლაციას?

გიორგი მასხარაშვილი: თავს ძალიან  კარგად ვგრძნობ. არ მინდა ეგოისტურად გამომივიდეს, რაც ხდება რასაკვირველია ძალიან დიდი ტრაგედიაა, ადამიანები იღუპებიან, თუმცა პირადად მე სახლში ყოფნით მოწყენილი არ ვარ. პირიქით, შემიძლია ვთქვა, რომ კარგა ხანია არ ვყოფილვარ ასეთი პროდუქტიული და ამდენი დრო არ მქონია არც წერის და არც სხვა აქტივობებისათვის.

გიგა: ანუ ეს დღეები შენთვის ძალიან ნაყოფიერი გამოდგა?

გიორგი მასხარაშვილი:  დიახ, ასეთ გარემოში და პირობებში მუშაობით ბედნიერი ვარ, ყველაზე მეტად ის მომწონს, რომ ცხოვრების გიჟურ რიტმზე აღარ მიწევს მორგება. დღესდღეობით ყველა ჩქარობს ყველაფრის გაკეთებას, თუმცა ყველა ერთი ტემპის და დინამიკის არ არის, ასე რომ ყველა ვერ გრძნობს თავს კომფორტულად მუდმივი სიჩქარის პირობებში. ძალიან მომწონს, რომ დედლაინებს არ არის მიბმული ჩემი საქმიანობა.  რეალურად რომ ვთქვათ არიან ადამიანები, ვინც ვაღიაროთ რომ მეტწილად ქმნიან ინდუსტრიულ დინამიკას და ჩვენ ხშირად ვცდილობთ ამ ტემპზე მორგებას.

რასაკვირველია მაქვს გარკვეული საქმეები ჩემი პროფესიიდან გამომდინარე, რომლების გასაკეთებლადაც გარკვეული დრო მაქვს, თუმცა  პარალელურად ვასწრებ წიგნზე და სცენარზე მუშაობას, ვხატავ, ვმუშაობ მიწაზე, ბაღს ვაწყობ. ძალიან კარგად ვგრძნობ თავს.

გიგა: გიორგი, ჩვენს თემასთან დაკავშირებით გკითხავ. რამდენად გაქვს შეხება საავტორო უფლებებთან, რამდენად დიდი დოზით გაქვს შეხება, თუ შეიძლება, ამ შემთხვევაში გვესაუბრე, როგორც მწერალი…

გიორგი მასხარაშვილი: დავიწყებ იქიდან, რომ მაქვს კონტრაქტი ერთ-ერთ საგამომცემლო კომპანიასთან საქართველოში და ბუნებრივია კონტრაქტში მრავალმხრივ იყო გათვალისწინებული საავტორო უფლებები. ვგულისხმობ იმას, რომ საკმაოდ დიდი ხანი მიდიოდა იმაზე მოლაპარაკება, თუ ვის რა უფლებები რჩება. გამომდინარე იქიდან, რომ საგამომცემლო საქმე არის ბიზნესი, ბუნებრივია ისინი ცდილობენ გარკვეული დეტალები ისე მოეწყოს, რომ მათ ჰქონდეთ მეტი უფლებები. მეორე მხრივ არის ავტორიც, რომელსაც ასევე უნდა დარჩეს  უფლებები. გამომცემლობების გარდა, არსებობს უფლებები, რომლებიც ეხება ნაწარმოების ადაპტაციას, სცენაზე ან ეკრანზე გადატანას და ესეც უნდა იყოს გათვალისწინებული.

გიგა: რასაც შენს გარშემო ხედავ თუ შეგიძლია იმის საფუძველზე თქვა, რომ საქართველოში არსებობს კულტურა საავტორო უფლებების კუთხით? შენ აღნიშნე რომ გაქვს კონტრაქტი, სადაც გაწერილია ორივე მხარის უფლებები, თუმცა თუ ხედავ ურთიერთობის სამართლებრივ ჩარჩოში მოქცევის ფაქტებს ხშირად შენს გარშემო, რის საფუძველზეც იტყვი, რომ საქართველოში საავტორო უფლებები უკვე კულტურის ნაწილია?

გიორგი მასხარაშვილი:  ნებსით თუ  უნებლიედ აქამდე უმეტესწილად ავტორები იყვნენ დაზარალებული საავტორო უფლებების დარღვევის გამო, თუმცა ახლა თამამად შემიძლია ვთქვა, რომ ქართველმა ავტორებმა დღეს ბევრად  უკეთ იციან საავტორო უფლებების დაცვა.  ისინი ერთმანეთსაც ხშირად ეკითხებიან რჩევას, ვიდრე გამომცემლობებთან დაიწყებენ ურთიერთობას და საუბრობენ ერთმანეთში იმაზე, თუ ვინ როგორ პირობებს სთავაზობს, რომელი გამომცემელი შეიძლება იყოს პრობლემატური და ა.შ.

გიგა:  ჩემი გადმოსახედიდან, დღეს გამომცემლობებიც ბევრად კეთილსინდისიერად  იქცევიან და თანამედროვე სტანდარტების შესაბამისად მოქმედებენ.

გიორგი მასხარაშვილი: დიახ, ნამდვილად ასეა, დღეს გამომცემლობები უფრთხილდებიან საკუთარ იმიჯს და რეპუტაციას, არავის უნდა, რომ მასთან ვინმეს ცუდი გამოცდილება იყოს დაკავშირებული. ეს ეხება არა მხოლოდ გამომცემლობებს, არამედ ურთიერთობებს კინოსფეროში, სცენარის ავტორსა და პროდუსერს სორის, ასე რომ შემიძლია თამამად ვთქვა : საავტორო უფლებების კუთხით საქართველოში ნამდვილად  არის თუ კულტურა არა, კულტურის მონახაზი მაინც.

გიგა: გიორგი, რა შეგიუძლია ურჩიო დამწყებ ავტორებს, რომლებიც ახლა დგამენ პირველ ნაბიჯებს? მე არაერთი ადამიანი შემხვედრია, რომელიც თავის ურთიერთობებს უფრო ნდობაზე და იმის რწმენაზე აგებს, რომ მისი პარტნიორი კეთილსინდისიერია. შენ, როგორც ადამიანი, რომელსაც გაქვს შენი საქმიანი ურთიერთობები სამართლებრივ ჩარჩოში მოქცეული, რას ურჩევდი მათ?

გიორგი მასხარაშვილი: მეც შემხვედრიან ასეთი მიმნდობი ადამიანები. თუ მიმნდობი ხარ, ამაში ცუდი არაფერია,  უბრალოდ ამ ადამიანებს ჰგონიათ, რომ ყველა ისეთი გულწრფელია, როგორებიც თვითონ არიან, რაც სამწუხაროდ ყოველთვის ასე არ არის. მე მაინც ვეტყოდი მათ რომ სამართლებრივი ჩარჩოები არც ურთიერთობას აფუჭებს და არც არაფერს, არც რომანტიულ საბურველს აკარგვინებს ამ ყველაფერს. პირიქით, ამის საშუალებით ვიცავთ ინტელექტუალურ შრომას,  იმას, რაც ავტორს გადააქვს ფურცელზე თუ ნახატზე. ეს ავტორის საკუთრებაა და არაფერი გაფუჭდება, თუ სამართლებრივად იქნება დაცული. მე ყველას ვურჩევ , აუცილებლად გადახედონ საქართველოში რა კანონმდებლობაა ამ კუთხით და გაითვალისწინონ ეს ყველაფერი მაქსიმალურად, მოიძიონ სხვა ავტორების ყოფითი გამოცდილება. ამაში ცუდი არაფერია.

გიგა:  მე მაგალითად დღემდე მხვდება შემთხვევები, როდესაც ამ პროცესში შესვლის სურვილი აქვთ, მაგრამ რატომღაც ეთაკილებათ, ან მაგალითად  ხდება დარღვევა, ავტორი თითქოს იწყებს ბრძოლას უფლებების დასაცავად და შუა გზაში გადაიფიქრებს სხვადახვა ფაქტორების გამო. ჩემი აზრით ესეც ერთ-ერთი მიზეზია, რის გამოს სწრაფად ვერ ვითარდება ეს სფერო, იმიტომ, რომ არსებობს ის კომპლექსი თუ ნეპოტისტური დამოკიდებულებები, რომლებიც აფერხებს ამ ყველაფერს. ალბათ, შენს მეგობარსაც უთხოვია შენთვის, რომ შეგექმნა მისთვის რამე და არ მოგეთხოვა ჰონორარი.

გიორგი მასხარაშვილი: საბედნიეროდ ახალმა თაობამ ისწავლა, რომ  ყველა სახის შრომა უნდა იყოს დაფასებული და „უცებ ჩამიხატე“ არ არის ის მიდგომა, რაც უნდა იყოს.  ამ დროს ავტორმა ჯობია თუნდაც უთხრას ადამიანს, რომ დრო არ აქვს, ვიდრე ხათრით გააკეთოს ეს. ამ დროს ხათრის გამო ადამიანები თავის სასარგებლოდ იყენებენ თქვენს ნიჭს, თქვენს ცოდნას, დროს, უნარს, რაშიც თქვენ წლების შრომა ჩადეთ. ასე გამოვიარეთ ჩვენ  90-იანი და 2000-იანი  წლები. პატარა სტუდიები  ნელ-ნელა ასე ვითარდებოდა, ერთმანეთის ხათრით და ენთუზიაზმის ხარჯზე ბევრი ბიზნესი შეიქმნა, თუმცა იმედია, რომ დღეს უფრო განვითარდა ყველაფერი და ყველა მიხვდება, რომ ასე აღარ შეიძლება. შეიძლება მე რამე გათხოვო, ნივთის თხოვება ერთია, მაგრამ თუ შენ ჩემს დროს და ნიჭს ითხოვ, სხვაა.  ავტორმა უნდა იცოდეს, რომ ის უნდა იყოს დაფასებული იმისთვის, რომ თვითონაც განვითარდეს.

გიგა:  შეიძლება ბევრი არ დაგვეთანხმოს და თქვას, რომ თავად ავტორის გადასაწყვეტია, შეიძლება მას არ უნდოდეს ანაზღაურება, უბრალოდ ჰქონდეს სურვილი და ვნება, რომ ანაზღაურების გარეშეც გააკეთოს რაღაც.

გიორგი მასხარაშვილი:  ამაზე არ არის საუბარი, მე პირადად  ძალიან ბევრი რამ გამიკეთებია ანაზღაურების გარეშე, უამრავ ადამიანს წერაშიც დავხმარებივარ, გადაღებაშიც და ეს არ ნიშნავს რომ არ უნდა დაეხმარო ვინმეს, თუმცა დახმარება სხვაა და როდესაც ვინმე გიყენებს, ეს სხვაა. მეგობრობის და მენტალობის გამო ხშირად  საქართველოში ჭირს ამ ორი რამის გამიჯვნა ,ამიტომ ვფიქრობ, რომ მაინც ჯობია შენი მოითხოვო და შეძლო, რომ სხვას  ასე ვთქვათ, პატივი აცემინო შენი შრომისთვის.