მცირე ზომის ფერმერთა ნახევარს ევროკავშირთან გაფორმებული ასოცირების ხელშეკრულების და DCFTA-ს ფარგლებში არსებული ვალდებულებების შესახებ ინფორმაცია არ აქვს და, შესაბამისად, აღნიშნულ ვალდებულებებს პრაქტიკაში არ ახორციელებს – ამის შესახებ დღეს გამართულ კონფერენციაზე ეკონომიკური კვლევის პოლიტიკის ცენტრის (EPRC) პროგრამების მენეჯერმა ირინა გურულმა ისაუბრა.
მისი თქმით, EPRC-ის მიერ წარმოდგენილი მცირე ზომის ფერმერთა საჭიროებების და ინფორმირებულობის კვლევის შედეგების მიხედვით, ფერმერთა რამდენიმე ძირითადი საჭიროებაც გამოიკვეთა.
”კვლევაში წარმოდგენილია სასოფლო-სამეურნეო პროდუქციის პირველადი მწარმოებლების და მცირე ზომის გადამამუშავებელი საწარმოების საჭიროებები. გამოკითხვა ჩატარდა საქართველოს 5 რეგიონში (კახეთი, ქვემო ქართლი, შიდაქართლი, სამცხე ჯავახეთი და გურია) და გამოიკითხნენ სასოფლო-სამეურნეო პროდუქციის პირველადი მწარმოებელები და მცირე ზომის გადამამუშავებელი საწარმოები. სულ 500 რესპონდენტი. გამოყენებული იქნა ნახევრადსტრუქტურული კითხვარი. რესპონდენტები გამოიკითხნენ კომპიუტერის მეშვეობით ჩატარებული სატელეფონო ინტერვიუს (CATI) მეთოდით”, – განმარტა ირინა გურულმა.
კვლევის შედეგების მიხედვით:
- რესპონდენტთა დაახლოებით 80 პროცენტს დასაქმებული ჰყავს 5 ან ნაკლები ადამიანი;
- გამოკითხული 428 ფიზიკური პირიდან და მცირე საწარმოდან სულ 3-ს გააქვს ექსპორტზე საკუთარი პროდუქცია. ისინი ტრადიციული ქართულიპროდუქციის – 2 ღვინის და 1 ჩაის მწარმოებლები არიან;
- ფინანსურ რესურსებზე წვდომა და არასაკმარისი ინფრასტრუქტურა (მათ შორის მიწა) აგრარული პროდუქციის მწარმოებლებისთვის მთავარ ორ პრობლემად რჩება;
- მეცხოველეობით დაკავებულ რესპონდენტთა 1/3 აცხადებს, რომ არსარგებლობს ვეტერინართა მომსახურებით. ამის მიზეზი როგორც ფინანსური, ისე ხელმისაწვდომობის პრობლემაა. გამოკითხვამ აჩვენა, რომ არც სასაკლაოების გამოყენების ვალდებულებას ასრულებს ყველა რესპონდენტი;
- გამოკითხულ რესპონდენტთა თითქმის 50% არ ასრულებს DCFTA-ისხელშეკრულებით გათვალისწინებულ მოთხოვნებს მცენარეთა დაცვის ქიმიური და ბიოლოგიური საშუალებების გამოყენების შესახებ ჩანაწერების წარმოების მიმართულებით;
- გამოკითხულთა უმრავლესობა (53%) არ იყენებს ლაბორატორიულ კვლევებს; ამის ერთ-ერთი მიზეზი ლაბორატორიის ტერიტორიული სიშორე და მომსახურების ფასებია;
- HACCP-ის დანერგვა, 2020 წლიდან სავალდებულო იქნება მეცხოველეობის და მეცხოველეობის პროდუქციის მწარმოებელი საშუალო და მცირე ზომის ფერმერებისთვისაც. მიუხედავად ამისა, იმ რესპონდენტთა უმრავლესობა (73%), რომელთაც ამ სისტემის დანერგვა მოუწევთ არ ფლობს ინფორმაციას ამ მოთხოვნების შესახებ;
- რესპონდენტების 72%-ს არ აქვს ინფორმაცია საქართველოს შეღავათიანი საექსპორტო რეჟიმების თაობაზე;
ირინა გურულის განმარტებით, ეკონომიკური პოლიტიკის კვლევის ცენტრის ექსპერტთა რეკომენდაციები გულისხმობს სახელმწიფოს მიერ აქცენტის გაკეთებას შემდეგ საკითხებზე:
- ევროკავშირთან გაფორმებული DCFTA-ის შესახებ ფერმერების უკეთ ინფორმირება და ცოდნის გადაცემა; ეფექტიანი რეგულირება, ევროკავშირის მოთხოვნებთან ჰარმონიზაცია;
- სახელმწიფო ინვესტიციების მიმართვა სასოფლო-სამეურნეო საწარმოების ევროკავშირის მოთხოვნებთან შესაბამისობაში მოყვანისთვის;
- რეგიონული საკონსულტაციო ცენტრების როლის გაძლიერება;
- ხელისუფლებამ ხელი უნდა შეუწყოს და უფრო აქტიურად მიმართოს ძალისხმევა ფერმერთა ორგანიზაციების და დარგობრივი ასოციაციებისშექმნისკენ;
- თესლისა და სათელსე მასალის სერტიფიცირების თანამედროვე სქემებისშემოღება და განხორციელება;
- საქართველოს მთავრობა DCFTA-ს განიხილავს სოფლებსა და რეგიონებში ეკონომიკის განვითარების უფრო ფართო კონტექსტში. სახელმწიფოს ძალისხმევა ასევე კონცენტრირებული უნდა იყოს სოფლის განვითარების და შემოსავლების წყაროების დივერსიფიკაციის მექანიზმებზე.
აღნიშნული კვლევა, USAID-ის “სამოქალაქო საზოგადოების განვითარებისადა მოქალაქეების ჩართულობის პროექტის ” (ACCESS) –„ევროკავშირის ასოცირების ხელშეკრულება და მისი გავლენა საქართველოს სასოფლო–სამეურნეო სექტორისკონკურენტუნარიანობაზე“ ფარგლებში, ეკონომიკური პოლიტიკის კვლევის ცენტრის (EPRC) მიერ განხორციელდა.
