კორპორაციული სოციალური პასუხისმგებლობა – სტრატეგია, რომელიც მომხმარებელთა ერთგულებასა და ბიზნესის წარმატებას ამყარებს

კორპორაციული სოციალური პასუხისმგებლობა (CSR) საქართველოს ბაზარზე მოქმედი ბიზნესებისთვის სულ უფრო მნიშვნელოვანი სტრატეგია ხდება. თუ ადრე CSR, ძირითადად, მხოლოდ „კეთილ საქმეს“ გულისხმობდა, დღეს ის კომპანიის რეპუტაციის გასაძლიერებლად და მომხმარებელთა ერთგულების მოსაპოვებლად საჭირო მძლავრი ინსტრუმენტია. ამ სტრატეგიის მნიშვნელობა საქართველოში მზარდია, რაც ნათლად ჩანს ბოლო კვლევის შედეგებიდან, რომელიც მომხმარებელთა და ბიზნესის ხედვებს აერთიანებს.

მარიკა მჭედლიძე, CSR-ის და მდგრადობის სპეციალისტი და ილიაუნის ასისტენტ-პროფესორი:

– კორპორაციული სოციალური პასუხისმგებლობისა და მდგრადობის თემა მთელ მსოფლიოში სულ უფრო და უფრო აქტუალური ხდება, საქართველოშიც სულ უფრო და უფრო მეტი კომპანია ინტერესდება (როგორც მსხვილი, ისე საშუალო და მცირე ბიზნესი) მისით და რაც მთავარია, კორპორაციული სოციალური პასუხისმგებლობის დონე უფრო და უფრო უმჯობესდება ქვეყანაში.

ჩვენი კვლევის მიზანი იყო დაგვედგინა, არის თუ არა ბიზნესების მხრიდან მზაობა, გააკეთონ იმაზე მეტი, ვიდრე დღეს ამას მათ კანონმდებლობა ავალდებულებს და როგორი იქნებოდა მათ ასეთ ქმედებებზე მომხმარებლის, საზოგადოების მხრიდან პასუხი.

საქართველოში CSR-ის და მდგრადობის პრინციპების გაზიარების ზრდა პირდაპირაა დაკავშირებული ევროკავშირთან ასოცირების ხელშეკრულების შემდგომ პერიოდში განვითარებულ ბიზნეს პერსპექტივებთან. კომპანიები CSR-ს აქტიურად იყენებენ, როგორც მომხმარებელთა ნდობის მოსაპოვებელ საშუალებას და საერთაშორისო ბაზრებზე კონკურენტული უპირატესობის გასაძლიერებლად.

მოგეხსენებათ, კორპორაციული სოციალური პასუხისმგებლობა ეფუძნება პრინციპს, კომპანია იყოს მომგებიანი, მაგრამ ისე, რომ საზოგადოების ინტერესებსა და გარემოს დაცვის საკითხებს ითვალისწინებდეს. ეს პირდაპირ უკავშირდება მდგრადობის თემას და ჩვენ ბოლო დროს უკვე ხშირად  ვსაუბრობთ კორპორაციულ მდგრადობაზე, ანუ გრძელვადიანი მდგრადობისა და ფინანსური წარმატებისთვის კომპანია უნდა იყოს პასუხისმგებლობიანი.

ნინო ჯინჯოლავა, მარკეტერი, „არეა ჯგუფის“ მმართველი პარტნიორი:

– როდესაც კომპანიებზე, მათ მიდგომებსა და CSR-ის აღქმაზე ვსაუბრობთ, მნიშვნელოვანია, გავმიჯნოთ კომპანიები ზომების მიხედვით. ჩვენთან კანონმდებლობა CSR-ის სწორად და სტრატეგიულად დაგეგმარებას, ძირითადად, მსხვილ კომპანიებს ავალდებულებს (მათ ყოველწლიური ანგარიშებიც კი უნდა წარმოადგინონ), გარდა ამისა, ისინი ვაჭრობენ საერთაშორისო ბაზრებზე, მაგალითად, ევროპასა თუ აშშ-ში, სადაც CSR-ი უმნიშვნელოვანესი სტრატეგიული იარაღია, რადგან ის პოტენციური ინვესტორების მოზიდვას უწყობს ხელს. შესაბამისად, ასეთ კომპანიებში CSR-ის მიმართულებით  ცალკე დეპარტამენტებიც აქვთ. რაც შეეხება საშუალო და მცირე ბიზნესს, მათ შემთხვევაში ცნობიერება, ჯერჯერობით,  სრულყოფილი არ არის, რადგან თავად CSR-ი განვითარდა, გაფართოვდა დარგობრივად, შესაბამისად, საჭირო ხდება და კვლევის საფუძველზეც დავაყენეთ ეს საკითხი, რომ საქართველოში უკვე უნდა შემოვიდეს ამ მიმართულებით სპეციალიზაციის კურსები, რათა უშუალოდ CSR-ში გადამზადდნენ კადრები. ამჟამად უმაღლეს საგანმანათლებლო დაწესებულებებში, ბიზნეს ადმინისტრირების ან მსგავსი ტიპის ფაკულტეტებზე, CSR-ი გვხვდება, როგორც საგანი და თუ გავითვალისწინებთ იმ ტენდენციასაც, რომ დღეს, როდესაც კომპანიები მათთვის შესაფერის კადრებს ეძებენ, CSR-ის, მინიმუმ, „ცოდნა“ და CSR პროექტების განხორციელების უნარი აუცილებელი საკვალიფიკაციო მოთხოვნაა, სპეციალიზაციის კურსებით მნიშვნელოვნად წავიწევთ წინ. გარდა ამისა, ყველაფერს რომ თავი დავანებოთ, წინ გადადგმული ნაბიჯიც იქნება, რადგან თუკი ევროკავშირის ბაზრის მოთხოვნებთან თანხვედრაში ყოფნა მოგვიწევს, ეს საკითხი, ყველა ვარიანტში, ისედაც გარკვეულ ვალდებულებით ნაწილად იქცევა, ამიტომ აჯობებს, ახლავე დავიწყოთ ამაზე ფიქრი და ზრუნვა, ვიდრე შემდეგ ნაჩქარევად.

– რა ცოდნა აქვს CSR-ის სპეციალისტს ისეთი, რომ კომპანიის შიდა კადრმა თავად ვერ იზრუნოს კომპანიის რეპუტაციაზე, ვერ განახორციელოს ისეთი პროექტი, რომელიც კომპანიას საზოგადოებაში ადგილს მყარად დაამკვიდრებინებს?

– თუკი მარკეტინგისა და საზოგადოებასთან ურთიერთობის დეპარტამენტები კომპანიის რეპუტაციის შენებაზე ერთობლივად ზრუნავენ, CSR-ი, როგორც სტრატეგიული მიდგომა, რეპუტაციას აძლიერებს. CSR-ი, თავისი არსით, კანონის წინაშე ვალდებულების მქონე კომპანიების გარდა, ნებაყოფლობით საქმიანობას წარმოადგენს, მაგრამ როცა კომპანია, ბიზნესის კეთების პარალელურად, გარკვეულ საზოგადოებრივ სიკეთეს ქმნის, ეს CSR-ის დამსახურებაა, მარკეტინგისა და საზოგადოებასთან ურთიერთობის სამსახურები კი ამ სიკეთის შესახებ ინფორმაციას ხდიან ხელმისაწვდომს. ამიტომაცაა მნიშვნელოვანი, რომ ეს სფეროები ცალ-ცალკე განიხილებოდეს. თუ კომპანია ქველმოქმედებას ეწევა, ეს CSR-ი არ არის, ეს უბრალოდ კომპანიის ნებაა რაიმე პროექტი განახორციელოს. მაგრამ როდესაც ვამბობთ, რომ კომპანიაში სტრატეგიული მიმართულება უნდა დაინერგოს, რომელიც აბსოლუტურ თანხვედრაში იქნება კომპანიის ხედვასთან, პოზიციონირებასა და რეპუტაციასთან, ეს უკვე CSR-ია.

კვლევით დადასტურდა, რომ მომხმარებლები სულ უფრო ხშირად ირჩევენ ბრენდებს, რომლებიც აქტიურად ახორციელებენ სოციალურ და გარემოსდაცვით ინიციატივებს. მაგალითად, გამოკითხულთა 82% გამოხატავს მზაობას, არათუ შეიძინოს, არამედ მეტიც კი გადაიხადოს იმ კომპანიის პროდუქტსა თუ მომსახურებაში, რომელიც სოციალურ პროექტებში მონაწილეობს, ანუ საზოგადოებრივ სიკეთეს ქმნის.

– მარიკა, საქართველოში რა ტიპის კომპანიებშია CSR მიმართულება უფრო მეტად განვითარებული?

– თუ CSR-ს შევხედავთ, როგორც ბიზნეს მოდელს, ასეთი გაგება ბევრ კომპანიას არ გააჩნია. მხოლოდ მსხვილ კომპანიებს და ზოგიერთ საშუალო ბიზნესს აქვს კორპორაციული სოციალური პასუხისმგებლობის შესახებ ცოდნა და ეს მიმართულება დანერგილიც აქვთ უკვე. ჩვენ გვქონდა შეხვედრები ისეთ კომპანიებთან, რომლებსაც გაეროს მდგრადი განვითარების მიზნებიდან გამომდინარე საკუთარი ბიზნეს სტრატეგიები 2030 წლისთვის უკვე გაწერილი აქვთ და ეს უდავოდ მისასალმებელია.

– რა არის საჭირო საქართველოში კორპორაციული სოციალური პასუხისმგებლობის ზრდისთვის?

– ამ მიმართულებისთვის მამოძრავებელი ბევრი რამ შეიძლება იყოს. უპირველესად, კანონმდებლობა და საკანონმდებლო ინიციატივები, რომლებიც, ალბათ, ახლო მომავალში ამუშავდება. გარდა ამისა, ჩვენი კვლევით კომპანიებს CSR-ის სარგებელი გვინდა დავანახოთ. სწორედ კვლევამ აჩვენა, რომ CSR-ი მომხმარებელთა ერთგულებასა და ბრენდის იმიჯს მნიშვნელოვნად აძლიერებს, ამაღლებს მოტივაციას თანამშრომლებში, ეს ყველაფერი კი ფინანსური მდგრადობისა და შემოსავლების ზრდის გარანტი ხდება.