გულის უკმარისობა საკმაოდ გავრცელებული პრობლემაა, რომელიც მნიშვნელოვან საფრთხეს უქმნის ჩვენს ჯანმრთელობასა და, ზოგჯერ, სიცოცხლესაც კი. სწორედ ამიტომ მნიშვნელოვანია მისი ნიშნების დროულად ამოცნობა და რეაგირება.
რა ახასიათებს გულის უკმარისობას, რა ზრდის მისი განვითარების რისკებს და როგორია გამოსავალი? – ამ და სხვა კითხვებით თოდუას კლინიკის კარდიოლოგ ნინო ბაზღაძეს მივმართეთ.
რა არის გულის უკმარისობა და რამდენად მნიშვნელოვან პრობლემას წარმოადგენს ის?
გულის უკმარისობა არის კლინიკური სინდრომი, რომელიც ვითარდება გულის სტრუქტურული ან/და ფუნქციური დაზიანების შედეგად; ეს არის მდგომარეობა, როდესაც გული ვერ ასრულებს მის მთავარ ფუნქციას – უზრუნველყოს სისხლის სათანადო ცირკულაცია, რაც სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია ორგანიზმისთვის.
ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის (WHO) მონაცემებით, დღეს 65 მილიონზე მეტ ადამიანს აქვს დადგენილი გულის უკმარისობის დიაგნოზი მსოფლიოს მასშტაბით. მეტად გავრცელებულია ცენტრალურ ევროპაში, ჩრდილოეთ ამერიკასა და შუა აზიაში, შედარებით ნაკლებად გვხვდება სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიაში, რაც კავშირშია ამ გეოგრაფიულ რეგიონებს შორის ცხოვრების განსხვავებულ სტილთან (კვების რაციონი, ფიზიკური აქტივობის დონე, ჭარბწონიანობა).
როგორია გულის უკმარისობის სიმპტომები, როდის უნდა მივმართოთ ექიმს?
გულის უკმარისობა ხასიათდება შემდეგი სიმპტომებით: სუნთქვის გაძნელება, ჰაერის უკმარისობა, ქოშინი როგორც ფიზიკური დატვირთვისას, ისე მოსვენებულ მდგომარეობაში. პაციენტებს უჭირთ ღამით ჰორიზონტალური მდგომარეობის მიღება და აქვთ მშრალი ხველა. ასევე, გამოხატულია ადვილად დაღლა, ზოგადი სისუსტე, შესაძლოა იყოს გულის რითმის სხვადასხვა ტიპის დარღვევა და პერიფერიული შეშუპება (საწყის ეტაპზე უპირატესად ქვედა კიდურების, თუმცა დაავადების პროგრესირებასთან ერთად, ვლინდება გლობალური შეშუპება, შესაბამისად, ფიქსირდება სხეულის წონის მატებაც).
გირჩევთ ზემოთ აღწერილი სიმპტომები არ დატოვოთ უყურადღებოდ, ვინაიდან მკურნალობის შედეგები და დაავადების გამოსავალი მნიშვნელოვნად არის დამოკიდებული კარდიოლოგთან დროულ ვიზიტზე.
დამატებითი ინფორმაცია შეგიძლიათ იხილოთ გვერდზე: კარდიოლოგია თოდუას კლინიკაში
მიმდინარეობის მიხედვით, გულის უკმარისობა შეიძლება იყოს: მწვავე, ქვემწვავე და ქრონიკული. მწვავე ან ქვემწვავეა დაავადება, თუ სიმპტომების აღმოცენებიდან გასულია რამდენიმე დღე ან რამდენიმე კვირა. ქრონიკულის შემთხვევაში კი, სიმპტომები რამდენიმე თვის ან ხანგრძლივი პერიოდის განმავლობაში ვლინდება. უნდა აღინიშნოს, რომ მწვავე გულის უკმარისობა წარმოადგენს ერთ-ერთ გადაუდებელ სამედიცინო მდგომარეობას, რაც მოითხოვს სწრაფ რეაგირებას, პაციენტის ჰოსპიტალიზაციას და შესაბამისი მკურნალობის დაწყებას.
რა ზრდის გულის უკმარისობის განვითარების რისკებს?
გულის უკმარისობის განვითარების რისკი მაღალია ისეთი დაავადებების არსებობის პირობებში, როგორიცაა გულის იშემიური/ათეროსკლეროზული დაავადება (გადატანილი მიოკარდიუმის ინფარქტი, ჩატარებული კორონარული სტენტირება ან შუნტირება), არტერიული ჰიპერტენზია, გულის სარქვლოვანი პათოლოგიები, შაქრიანი დიაბეტი და სიმსუქნე.
გულის უკმარისობის განვითარების რისკი იზრდება ასაკის მატებასთან ერთად. მაგალითად, საერთაშორისო კვლევის, Framingham Heart Study-ის მიხედვით, 50-59 წლის ასაკის პოპულაციაში 1000 მოსახლიდან გულის უკმარისობის 8 შემთხვევა, ხოლო 80-89 წლის ასაკის პოპულაციაში 1000 მოსახლეზე 66 შემთხვევა გვხვდება.
როგორ ხდება გულის უკმარისობის დიაგნოსტირება?
დაავადების დიაგნოსტირება პაციენტის ავადმყოფობის ისტორიის შესწავლით იწყება, რასაც მისი ფიზიკური გასინჯვა მოსდევს. უნდა ჩატარდეს საბაზისო ინსტრუმენტული კვლევები, როგორიც არის ელექტროკარდიოგრაფია, ექოკარდიოგრაფია და გულმკერდის რენტგენოგრაფიული კვლევა. ასევე მნიშვნელოვანია რიგი ლაბორატორიული კვლევები.
როგორია გულის უკმარისობის მკურნალობისა და მართვის გზები?
არსებობს გულის უკმარისობის კლასიკური მედიკამენტური თერაპია, რომელიც მოწოდებულია ევროპის კარდიოლოგთა ასოციაციის, ასევე, ამერიკის გულის ასოციაციისა/ამერიკული კარდიოლოგიური კოლეგიის (ACC/AHA) მიერ გაიდლაინის სახით. ამავე დროს მნიშვნელოვანია პაციენტის ცხოვრების წესი, რაც გულისხმობს სუფრის მარილისა და დიდი რაოდენობით სითხის/მინერალური წყლის მიღების შეზღუდვას, რეგულარულ ფიზიკურ აქტივობას, ჭარბი წონის შემთხვევაში სხეულის მასის კორექციას და მის სტაბილურად შენარჩუნებას.
საყურადღებოა, გულ-სისხლძარღვთა დაავადებები, მათი დროული დიაგნოსტირება და შესაბამისი მკურნალობა დღევანდელი მსოფლიო ჯანდაცვის სისტემის მთავარი გამოწვევაა. გულის უკმარისობა კი წარმოადგენს გულ-სისხლძარღვთა დაავადებით გამოწვეული ავადობის და ლეტალობის მნიშვნელოვან მიზეზს. შესაბამისად, გადამწყვეტი როლი ენიჭება ჩვენ მიერ უკვე აღწერილი, ერთი შეხედვით, არც თუ ისე საგანგაშო სიმპტომების შემთხვევაში ექიმთან დროულ ვიზიტს, ასევე, დამატებით ინსტრუმენტულ-ლაბორატორიული კვლევების ჩატარებასა და სწორი მკურნალობის დაწყებას, გართულებების თავიდან აცილებისა და დაავადების პროგნოზის გაუმჯობესების მიზნით.
