დღეისათვის ევროკავშირის შემდგომი გაფართოების მხარდაჭერა უფრო მაღალია, ვიდრე ოდესმე. ამას ადასტურებს იმ ქვეყნების დადებითი ეკონომიკური სტატისტიკა, რომლებმაც შედარებით ცოტა ხნის წინ, 2004 წელს მიიღეს ევროზონის წევრობა.
ევროკავშირის მოქალაქეების 74% მიიჩნევს, რომ მათ ქვეყანას ბლოკში წევრობამ სარგებელი მოუტანა. ეს მაჩვენებლები გამოვლინდა ევრობარომეტრის მიერ 2025 წლის დასაწყისში ჩატარებული გამოკითხვის შედეგად. ექსპერტები აღნიშნავენ, რომ ეს მხარდაჭერის ყველაზე მაღალი დონეა მას შემდეგ, რაც მსგავსი კითხვა ევროპელებს პირველად 1983 წელს დაუსვეს.
რესპონდენტებმა მთავარ სარგებელს შორის ეკონომიკური ზრდა (28%) და დასაქმების შესაძლებლობები (26%) დაასახელეს.
ჩეხეთის რესპუბლიკაში ერთ სულ მოსახლეზე მშპ საშუალო მაჩვენებლის 45%-დან 74%-მდე გაიზარდა (2004-დან 2024 წლამდე), ხოლო ფულადი თვალსაზრისით 9 490 ევროდან 29 940 ევრომდე. ლიეტუვაში ერთ სულ მოსახლეზე მშპ იმავე პერიოდში 26%-დან 68%-მდე გაიზარდა, ანუ 4 960 ევროდან 27 350 ევრომდე.
ხუთმაგი ზრდა
ბოლო 20 წლის განმავლობაში, მიუხედავად იმისა, რომ ევროკავშირში ერთ სულ მოსახლეზე მშპ საშუალოდ 88%-ით გაიზარდა, კეთილდღეობის ინდექსი 100-დან 188 პუნქტამდე გაიზარდა, 13 ახალ წევრ სახელმწიფოში ნახტომი კიდევ უფრო თვალშისაცემია. რუმინეთმა და ბულგარეთმა ყველაზე ძლიერი ზრდა აჩვენეს – შესაბამისად, 558% და 500%, ორივე ქვეყანაში ინდექსმა 600 პუნქტს მიაღწია.
ამ პერიოდში, ერთ სულ მოსახლეზე მშპ რუმინეთში 2 820 ევროდან 18 560 ევრომდე გაიზარდა, ხოლო ბულგარეთში 2 710 ევროდან 16 260 ევრომდე.
ბოლო ორი ათწლეულის განმავლობაში, მსგავსი შთამბეჭდავი ტენდენციები შეინიშნებოდა ბალტიისპირეთის ქვეყნებშიც: ერთ სულ მოსახლეზე მშპ ლიეტუვაში 405%-ით, ლატვიაში 336%-ით და ესტონეთში 305%-ით გაიზარდა.
მსყიდველობითუნარიანობის ზრდა
მსყიდველობითი უნარის სტანდარტი (PPS) შეფასების დამატებითი მაჩვენებელია ახალი წევრი სახელმწიფოების ეკონომიკური ზრდის დინამიკაში.
თუ იმავე რუმინეთსა და ბულგარეთს ავიღებთ, მათ 2004 წელს ყველაზე დაბალი ქულა ჰქონდათ (35 ქულა), რაც ევროკავშირის საშუალო მაჩვენებელზე 65%-ით ნაკლებია. თუმცა, ორი ათწლეულის შემდეგ, რუმინეთის მსყიდველობითუნარიანობა გაორმაგდა და 78 ქულას მიაღწია, ხოლო ბულგარეთის – 66-ს.
ინდექსი ლიეტუვაში 50-დან 88-მდე გაიზარდა, ლატვიაში 45-დან 71-მდე, პოლონეთში 52-დან 79-მდე და ესტონეთში 56-დან 79-მდე.
უფრო მოკრძალებული ზრდა დაფიქსირდა სლოვენიაში, 87-დან 91-მდე, ხოლო ჩეხეთის რესპუბლიკაში – 81-დან 91-მდე.
ევროკომისია ამტკიცებს, რომ 2004 წელს გაფართოებამ „ახალ წევრებსა და მთლიანად ევროკავშირს მნიშვნელოვანი სარგებელი და შთამბეჭდავი ეკონომიკური ზრდა მოუტანა“.
რამდენად დიდია კანდიდატი ქვეყნების ეკონომიკა?
ამჟამად, ევროკავშირის წევრობის კანდიდატი ცხრა ქვეყანაა: ბოსნია და ჰერცეგოვინა, მონტენეგრო, ჩრდილოეთ მაკედონია, ალბანეთი, სერბეთი, უკრაინა, მოლდოვა, საქართველო და თურქეთი, პლუს ერთი პოტენციური კანდიდატი, კოსოვო.
ევროკავშირის გაფართოების კომისარმა მარტა კოსმა აპრილში განაცხადა, რომ 2030 წლისთვის ახალი გაწევრიანების რაუნდი „რეალისტურია“, სათავეში უკრაინა, მოლდოვა, ალბანეთი და მონტენეგრო არიან.
მშპ-ს მიხედვით, ეს მოკრძალებული ეკონომიკებია.
ევროსტატის მონაცემებით, 2024 წელს ევროკავშირის წარმოების მთლიანი მოცულობა 18 ტრილიონი ევრო იყო. 10 კანდიდატ ქვეყანაზე 1.63 ტრილიონი ევრო მოდიოდა, საიდანაც მხოლოდ თურქეთის წილია 1.25 ტრილიონი ევრო. თუ თურქეთს გამოვრიცხავთ, დანარჩენმა ცხრა წევრობის კანდიდატმა მხოლოდ 381 მილიარდი ევრო გამოიმუშავა, რაც შედარებისთვის მარტო დანიის მშპ-ზეც ნაკლებია.
რა ვითარება აქვთ კანდიდატ ქვეყნებს: ევროკავშირის მიდგომა იცვლება
ევროპა ბერდება
შეუძლია თუ არა გაფართოებას ახალი სიცოცხლე
ევროკავშირის მოსახლეობა პიკს 2026 წელს, 453 მილიონს მიაღწევს, რის შემდეგ თანდათანობითი შემცირება დაიწყება. 2100 წლისთვის, თუ მიგრაცია ნულის ნიშნულზე გაიყინება, ევროსტატის პროგნოზით, ევროკავშირის მოსახლეობა 34%-ით შემცირდება, რაც მნიშვნელოვნად აისახება სამუშაო ძალაზე.
ბოლო მონაცემებით, ევროკავშირის მოსახლეობა საუკუნის ბოლოსთვის მიგრაციის გარეშე ერთი მესამედით შემცირდება, მომდევნო 25 წლის განმავლობაში ყოველწლიურად 1 მილიონ მუშაკს დაკარგავს, რადგან იტალია და ესპანეთი დემოგრაფიული კოლაფსის საფრთხის წინაშე დგანან.
ევროსტატის პროგნოზით, მიგრაციის სრულად შეწყვეტის შემთხვევაში, ევროკავშირის მოსახლეობა 2050 წლისთვის 2025 წელთან შედარებით დაახლოებით 9%-ით შემცირდება. კლება, სავარაუდოდ, მომდევნო ათწლეულებშიც გაგრძელდება და 2075 წლისთვის 23%-ს, ხოლო 2100 წლისთვის 34%-ს მიაღწევს.
თუ სამუშაო ძალაში მონაწილეობის მაჩვენებელი ასაკისა და სქესის მიხედვით 2011-დან 2022 წლამდე დაფიქსირებულ საშუალო დონეზე დარჩება, 2070 წლისთვის სამუშაო ძალა 20.2%-ით შემცირდება. ევროკომისიის ერთობლივი კვლევითი ცენტრის (JRC) ანგარიშის თანახმად, ეს დაახლოებით 42.8 მილიონი მუშახელის დაკარგვას უდრის. ნაკლებად ხელსაყრელი სცენარების შემთხვევაში, კლება შეიძლება კიდევ უფრო მკვეთრი იყოს და 26.7%-ს, ანუ 55.9 მილიონს მიაღწიოს.
JRC-ის მკვლევარები ხაზს უსვამენ, რომ „მიგრაციამ შეიძლება გადამწყვეტი როლი ითამაშოს ევროკავშირის შრომის ბაზრის ფორმირებაში მომდევნო ათწლეულების განმავლობაში, განსაკუთრებით თუ მიგრანტები წარმატებით დასაქმდებიან და ინტეგრირდებიან სამუშაო ძალაში“.
რამდენიმე კვლევამ შეისწავლა, თუ როგორ შეიძლება ევროკავშირის პოტენციურმა გაფართოებამ ხელი შეუწყოს პროგნოზირებული სამუშაო ძალის დეფიციტის მოგვარებას. ევროკომისია აღნიშნავს, რომ 2004 წელს ევროკავშირის ისტორიულმა გაფართოებამ მნიშვნელოვანი სარგებელი და ძლიერი ეკონომიკური ზრდა მოუტანა როგორც ახალ წევრ სახელმწიფოებს, ასევე მთლიანად ევროკავშირს.
როგორ შეიცვლება ევროპის მოსახლეობა 2050 და 2100 წლებისთვის?
ევროსტატის პროგნოზები ნათლად აჩვენებს, რომ ევროკავშირის წევრი ქვეყნები 2100 წლამდე ათწლეულების განმავლობაში მოსახლეობის მკვეთრ შემცირებას განიცდიან.
თუ 2025 წელს ევროკავშირის მოსახლეობა 100 ადამიანი იყო, ეს რიცხვი 2050 წლისთვის 91-მდე, 2075 წლისთვის 77-მდე და 2100 წლისთვის 66-მდე შემცირდება. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, მომდევნო 75 წლის განმავლობაში ყოველი მესამე ადამიანი გაქრება.
საერთო ჯამში, ევროკავშირის კანდიდატი ქვეყნების მოსახლეობა ბლოკის წევრი ქვეყნებისაზე ახალგაზრდაა, სერბეთისა და უკრაინის გარდა. ევროსტატის მონაცემებით, 2024 წელს ევროკავშირის მოსახლეობის 30.8% 29 წელზე ნაკლები ასაკის იყო. მხოლოდ სერბეთმა (30.1%) და უკრაინამ (30.4%) გადააჭარბა ამ ნიშნულს.
დანარჩენ შვიდ კანდიდატ ქვეყანას მნიშვნელოვნად ახალგაზრდა მოსახლეობა ჰყავს: თურქეთში (44.3%) და კოსოვოში (48.3%) ახალგაზრდების წილი 40%-ს აღემატება.
კარნეგის ფონდის ბოლოდროინდელ ანგარიშში აღნიშნულია, რომ „კანდიდატი ქვეყნები, ისევე როგორც ცენტრალური და აღმოსავლეთ ევროპის დიდი ნაწილი, ასევე განიცდიან მოსახლეობის შემცირებას და მუშახელის დეფიციტს“.
ევროკომისიას წარმატებული გაფართოების მაგალითად 2004 წლის ისტორიული „დიდი აფეთქება“ მოჰყავს: „ბოლო 20 წლის განმავლობაში, როგორც ევროკავშირმა, ასევე ახალშეერთებულმა ქვეყნებმა განიცადეს ზრდა და კეთილდღეობა“.
გამოყენებულია ევრონიუსის მასალები და ევროსტატის სტატისტიკური მონაცემები
ფოტო: euronews
