2024 წლის 26 ოქტომბერს საქართველოში ჩატარდა საპარლამენტო არჩევნები, რომელიც ბევრმა რეფერენდუმადაც კი განიხილა რუსეთსა და დასავლეთს შორის გეოპოლიტიკური კონფლიქტის ფონზე. არჩევნებმა გამოავლინა სიღრმისეული პოლიტიკური განხეთქილება. მმართველმა პარტიამ (“ქართული ოცნება”) და ოპოზიციამ არჩევნების შედეგს საქართველოს დემოკრატიული და ევროპული მომავლის განმსაზღვრელი მომენტი უწოდეს.
არჩევნების მიმოხილვა და ძირითადი მოთამაშეები
„ქართული ოცნება“, პრემიერ-მინისტრ ირაკლი კობახიძის ხელმძღვანელობით, პოზიციონირდა როგორც სტაბილურობის ძალა, რომელიც მხარს უჭერს პრაგმატიზმს საგარეო პოლიტიკაში, განსაკუთრებით რუსეთთან მშვიდობის უზრუნველსაყოფად. კობახიძემ „ქართული ოცნების“ გამარჯვება იზეიმა და მოიწონა საკუთარი გუნდის მიდგომა რეგიონში სტაბილურობის შესანარჩუნების კუთხით. თუმცა, „ქართულმა ოცნებამ“ ვერ მოიპოვა საკონსტიტუციო უმრავლესობა (დააგროვა ხმების 54%), რომელიც აუცილებელია ყოვლისმომცველი რეფორმების გასატარებლად, მათ შორის ოპოზიციის გავლენის შეზღუდვის ინიციატივების ჩათვლით.
„ქართული ოცნების“ ხელმძღვანელობა საკუთარ თავს საქართველოს სტაბილურობის გარანტად მიიჩნევს, რომელიც პრიორიტეტს ანიჭებს მეთოდურ წინსვლას ევროინტეგრაციის გზაზე და ასევე ცდილობს რუსეთთან დაძაბული ურთიერთობების პრაგმატულად მართვას.
პრეზიდენტი სალომე ზურაბიშვილი, „ქართული ოცნების“ მიერ მხარდაჭერილი ყოფილი კანდიდატი, ამჟამად ხელისუფლების აქტიური კრიტიკოსია. ზურაბიშვილმა დაგმო საარჩევნო პროცესი და განაცხადა, რომ „ქართული ოცნების“ გამარჯვება ნიშნავს რუსეთის გავლენის ზრდას საქართველოზე. მან მოქალაქეებს მოუწოდა მშვიდობიანი საპროტესტო აქციების გამართვისკენ. ასევე მოუწოდა არ აღიარონ შედეგები როგორც დემოკრატიისკენ უკან გადადგმული ნაბიჯი. მისი პოზიცია ხაზს უსვამს დაძაბულობას „ქართული ოცნების“ „პრაგმატულ“ სტაბილურობაზე ხაზგასმასა და ევროპასთან უფრო მჭიდრო კავშირებისკენ სწრაფვას შორის. ევროპული მისწრაფებების პოზიციონირებით ზურაბიშვილი შეშფოთებულია იმის გამო, რომ „ქართული ოცნების“ პოლიტიკა კომპრომისს აყენებს საქართველოს სუვერენიტეტსა და რუსეთთან მჭიდრო კავშირებს შორის.
პოლიტიკური დაძაბულობა და საერთაშორისო შეშფოთება
2024 წლის არჩევნებმა ხაზი გაუსვა საქართველოს შიდა პოლარიზაციას. ეუთოსა და ევროპარლამენტის დამკვირვებლებმა განაცხადეს, რომ მიუხედავად იმისა, რომ თავად არჩევნების დღე ადექვატურად ჩატარდა, არჩევნებამდე პერიოდი დარღვევებით წარიმართა. ეუთომ აღნიშნა „ქართული ოცნების“ მიერ საჯარო რესურსების ბოროტად გამოყენება, ხმების მოსყიდვა და ამომრჩეველთა დაშინება. აშშ-ს სახელმწიფო მდივანმა ენტონი ბლინკენმა და ევროპის საბჭოს პრეზიდენტმა შარლ მიშელმა შეშფოთება გამოთქვეს ამ საკითხებთან დაკავშირებით და ხაზგასმით აღნიშნეს, რომ გამჭვირვალე დემოკრატიული პრაქტიკა გადამწყვეტია საქართველოსთვის, როგორც ევროკავშირის კანდიდატი ქვეყნისთვის.
ერთ-ერთი ყველაზე საჯილდაო ქვა იყო და არის ე.წ. „უცხოური აგენტების“ შესახებ კანონი, რომელიც მოითხოვს ნებისმიერ არასამთავრობო ან მედია ორგანიზაციისგან დარეგისტრირდეს როგორც უცხოური შვილობილი სუბიექტი, თუ დაფინანსების 20%-ზე მეტს საზღვარგარეთიდან იღებს. ევროპელმა და ამერიკელმა ოფიციალურმა პირებმა დაგმეს კანონი, რომელიც წააგავს რუსეთის კანონმდებლობას და მიზნად ისახავს სიტყვის თავისუფლებისა და სამოქალაქო საზოგადოების შეზღუდვას. კრიტიკოსები ამტკიცებენ, რომ ასეთი ზომები ანადგურებს დემოკრატიულ საფუძვლებს და აფერხებს საქართველოს ევროკავშირში გაწევრიანების პროცესს.
შიდა გამოწვევები და გეოპოლიტიკური ფსონები
განხეთქილების საპასუხოდ, ზურაბიშვილი აგრძელებს საზოგადოებრივი პროტესტისკენ მოწოდებას, რადგან „ქართული ოცნების“ გამარჯვებას საქართველოს პროევროპული მისწრაფებების საფრთხედ მიიჩნევს. ამასობაში „ქართული ოცნება“ ინარჩუნებს ევროპასთან ინტეგრაციის ერთგულებას. პრემიერ-მინისტრი კობახიძე ევროპასთან ურთიერთობების „გადატვირთვის“ იმედს გამოთქვამს, რაც ასახვას ჰპოვებს 2025 წლის დასაწყისიდან. თუმცა დასავლეთიდან მომავალი კრიტიკა ეჭვქვეშ აყენებს საქართველოს ევროკავშირში გაწევრიანების ტრაექტორიას.
დასავლელი დიპლომატები ხაზს უსვამენ, რომ საქართველომ უნდა დაიცვას დემოკრატიული პრინციპები, რათა განამტკიცოს ევროპული მომავალი. ევროკავშირის უმაღლესმა წარმომადგენელმა ჯოზეფ ბორელმა ხაზგასმით აღნიშნა, რომ „თავისუფალი და სამართლიანი არჩევნები“ და კანონის უზენაესობის დაცვა ევროკავშირის წევრობის წინაპირობაა და მოუწოდებს გამჭვირვალე გამოძიებას გამოვლენილ საარჩევნო დარღვევებზე. აშშ-ისა და ევროკავშირის პოზიცია მიანიშნებს, რომ საქართველოს დემოკრატიული პრაქტიკა განსაზღვრავს მის ადგილს ევროპულ წრეში.
დასკვნა: ქვეყანა გზაჯვარედინზე
საქართველოს 2024 წლის არჩევნები ხაზს უსვამს ხალხის ბრძოლას სტაბილურობასა და დემოკრატიული წინსვლის დასაბალანსებლად. „ქართული ოცნების“ ფრთხილი მიდგომა ემთხვევა რუსული გავლენას, მაშინ როდესაც ოპოზიციური ძალები და პრეზიდენტი ზურაბიშვილი ევროკავშირში ინტეგრაციისკენ უფრო მტკიცე ნაბიჯების გადადგმისკენ უბიძგებენ. საერთაშორისო დამკვირვებლები და პოლიტიკური ლიდერები მიიჩნევენ, რომ საქართველოს ერთგულება დემოკრატიული გამჭვირვალობის მიმართ აუცილებელია ევროპული მისწრაფებების შესანარჩუნებლად რეგიონული არასტაბილურობის ფონზე.
მომდევნო თვეებში, ევროკავშირისა და ეუთოს სრული შეფასებები, სავარაუდოდ, გავლენას მოახდენს იმაზე, თუ როგორ გადალახავს საქართველო ამ დაძაბულობას და განსაზღვრავს, შეძლებს თუ არა შიდა პოლარიზაციის მოგვარებას და საკუთარი ადგილის დაცვას ევროპულ ალიანსში.
ფოტო: ცენტრალური საარჩევნო კომისია
სალომე ზურაბიშვილის ფეისბუქგვერდი
dailysabah
voxeurop
