21 ივნისს გადაცემა „სტუმრად ექიმთან“ გულ-სისხლძარღვთა დაავადებებსა და ენდოკრინოლოგიური ქირურგიის უახლეს მიღწევებს მიეძღვნა. რა დაავადების რისკი იმატებს ზაფხულში, რა რეკომენდაციების გათვალისწინება გვმართებს უმძიმესი შედეგების თავიდან ასაცილებლად, როგორ შევაფასოთ ჯანმრთელობის ინდექსი ერთ დღეში ჩატარებული კვლევით და როდის ჩატარდება უნიკალური ენდოკრინოლოგიური ოპერაციები თბილისში – ამ და სხვა საინტერესო თემებზე გადაცემაში სამედიცინო კვლევითი კლინიკა „ჰელსიკორის“ სისხლძარღვთა ქირურგიის დეპარტამენტის ხელმძღვანელმა ჯუმბერ ფარცახაშვილმა და ჯანდაცვის პოლიტიკის სპეციალისტმა, ჟურნალისტმა თამუნა გოგოლაძემ ისაუბრეს.
ბატონო ჯუმბერ, რატომ რთულდება გულ–სისხლძარღვთა დაავადებები ზაფხულში?
გულ-სისხლძარღვთა პათოლოგიები სეზონურია. ზაფხულის პერიოდში საკმაოდ აქტუალური ხდება ვენური პათოლოგიები. პაციენტებს, ვისაც აქვთ ქრონიკული ვენური უკმარისობა ან ვარიკოზული დაავადება, მათთან გაზაფხულის პერიოდში თავს იჩენს ხოლმე არტერიული პათოლოგიები და გულის დაავადებები: მაგალითად, არტერიული ჰიპერტენზია, ანუ მაღალი წნევა, ასევე გულის იშემიური დაავადება და სისხლძარღვების სხვადასხვა ტიპის დაავადებები. როდესაც ტემპერატურა აქტიურად იმატებს, ვლინდება ვენური პრობლემებიც. ორგანიზმი კარგავს სითხეს, სისხლის მიმოქცევის პროცესში გარკვეული ძვრები ხდება, იწყება სისხლის შედედების პრობლემები. იმ პაციენტებში, ვისაც ვენური პრობლემემი აქვს, ხდება გამწვავება თრომბოზების, ან კიდურების შეშუპების სახით. ზაფხულში ორგანიზმი ვერ ახერხებს სითხის კარგ რეგულაციას. ამიტომაც არის რეკომენდებული სიცხეში სითხის დიდი რაოდენობით მიღება და ეს ეხება ნებისმიერ ადამიანს. სითხის არაადეკვატური შემცველობა იწვევს სისხლის შედედების მომატებას, დაბუჟებების შეგრძნებას, სიმძიმეს კიდურებში. არ არის სწორი, როდესაც ადამიანები იღებენ სისხლის გამათხელებელს, მაგალითად „კარდიომაგნილს”. ჯერ საჭიროა სათანადო რაოდენობით სითხის მიღება, იმისათვის, რომ მოხდეს სისხლის „განზავება“. მაგალითისთვის, წარმოიდგინეთ შედედებული კისელი, რამდენი გამათხელებელიც არ უნდა ჩავყაროთ, თუ სითხით არ განვაზავეთ, მას არაფერი გაათხელებს. ასევეა სისხლიც, სითხის მიღება მას გაათხელებს და შესაბამისად პროთრომბინის მაჩვენებელი ბევრად უფრო დაბლა დაიწევს. მხოლოდ მას შემდეგ, თუ სითხის მიღება არ შველის, შეგვიძლია მედიკამენტებით დავეხმაროთ.
თამუნა, როგორც ვიცი, პროფესორი დრალე ისევ აპირებს აგვისტოს თვეში საქართველოში ჩამოსვლას
ძალიან ხშირად ინტერესდებიან პაციენტები, თუ ვინ არის ეს ადამიანი. მისი რეგალიები რომ ჩამოვთვალოთ, მთელი გადაცემა არ ეყოფა. 4, 5 და 6 აგვისტოს პროფესორი ჰენინგ დრალე საქართველოს უკვე მეხუთედ ეწვევა. დაგეგმილია როგორც კონსულტაციები, ისე ოპერაციები. ვისაც აინტერესებს დეტალურად პროფესორის ავტობიოგრაფია, შეუძლიათ „ჰელსიკორის” ფეისბიქ–გვერდი დაათვალიერონ. პაციენტებს, რომლებსაც აქვთ ფარისებრი ჯირკვლის ნებიმისერი პათოლოგია, შეუძლიათ დაუკავშირდნენ კლინიკა „ჰელსიკორს” და დაგეგმონ კონსულტაცია.
რაც შეეხება თავად კლინიკას – ჰელსიკორი არის ისრაელ–საქართველოს ერთობლივი სამედიცინო დაწესებულება. აღსანიშნავია, რომ დამფუძნებლების მიზანი მსოფლიოში გაფანტული ქართველი ექიმების საქართველოში დაბრუნება იყო და ეს წარმატებით განხორციელდა, ბატონი ჯუმბერი ამისი ნათელი მაგალითია. ”ჰელსიკორს” აქვს მაღალი დონის მატერიალურ ტექნიკური ბაზა და დიდი ამბულატორიული სპექტრი, რომელიც მოიცავს კარდილოგიურ, გასტრო–ენტეროლოგიურ და სისხლძარღვოვან განყოფილილებებს. სულ ახლახანს ჩამოყალიბდა ენდოკრინული დეპარტამენტი და სწორედ ამიტომ, პროფესორ დრალეს ვიზიტი „ჰელსიკორში” განხორციელდება. კლინიკა „ჰელსიკორში” უკვე განხორციელდა ერთი ოპერაცია – კისრის ლიმფური კვანძების ორმხრივი ლიმფოდისექცია ერთ მომენტად დრალეს მეთოდით, რომელიც მინი ინვაზიურად, მხოლოდ საყელოსებრი განაკვეთიდან კეთდება. განაკვეთი ზომით ძალიან პატარაა და კოსმეტიკურად ძალიან მომგებიანია პაციენტისთვის.
ბატონო ჯუმბერ, არსებობს მკურნალობის უახლესი მეთოდები, რომლებსაც თქვენ აქტიურად ნერგავთ, რა ჩივილების დროს უნდა მოვიდნენ პაციენტები თქვენთან?
გულ–სისხლძარღვთა დაავადება არ არის რომელიმე ერთი ორგანოს ან ერთი მიდამოს დაავადება, ეს არის ზოგადი პროცესი, რომელიც მთელს ორგანიზმში მიმდინარეობს. ადამიანს, რომელსაც დაავადებული აქვს გული, უნდა იცოდეს, რომ ყველა ორგანოში შემავალი სისხლძარღვი არის სახეშეცვლილი. ჩვენი მიზანია, ასეთ პაციენტებს მინიმალური ჩარევით ჩავუტაროთ ისეთი სახის კვლევა ან ოპერაცია, რომელიც მოგვცემს მაქსიმალურ შედეგს. საუბარია მინი ინვაზიურ, ანუ უსისხლო ოპერაციაზე. ჩვენი დეპარტამენტის ხელმძღვანელი, ლევან ქარაზანიშვილი ყოველთვის ცდილობს გულის სარქველზე ურთულესი ოპერაციები მინიმალური განაკვეთით ჩაატაროს. დაინერგა და ამიერკავკასიაში პირველად ჩატარდა აორტის, გულიდან გამომავალი ყველაზე დიდი სისხლძარღვის ოპერაცია გაჭრის გარეშე და სარქველი ბარძაყიდან შესვლით იცვლება. ეს მეთოდები რა თქმა უნდა პაციენტისთვის ძალიან კომფორტულია და რამდენიმე დღეში ეწერება. რაც შეეხება სისხლძარღვთა ქირურგიას, ეს დარგი საქართველოში სხვა დარგებთან შედარებით კარგად არის განვითარებული. ჩვენს კლინიკაში პრაქტიკულად ყველა სპექტრის სისხლძარღვთა ქირურგიული ოპერაცია კეთდება – ე.წ. პერიფერიულ სისხლძარღვებზე, ფეხებზე, ხელებზე, როდესაც პაციენტებს აქვთ სისხლძარღვების შევიწროვება, უჭირთ გადაადგილება, დარღვეულია სისხლის მიმოქცევა დიაბეტისა და მძიმე ათეროსკლეროზის დროს ხდება შიგნიდან სისხლძარღვის გახსნა გაჭრის გარეშე. ანალოგიური მეთოდით სრულდება გაფართოებული სისხლძარღვის ოპერაციაც. ძირითადი ხაზია იშემიური ინსულტის პრევენცია, რომელზეც პასუხს საძილე არტერიებში არსებული სისხლძარღვების შევიწროვება აგებს.
იშემიური ინსულტების პიკი გაზაფხულია, როდესაც წნევის ცვალებადობა ხდება. ყველა 50 წელს გადაცილებულ მამაკაცსა და ქალბატონს მოვუწოდებ ჩაიტარონ ერთი მარტივი ექსოსკოპიური კვლევა – დუპლექს სკანირება და ერთხელ და სამუდამოდ მოიშორონ ეს ჭირი, რასაც იშენმიური ინსულტი ქვია, ან ღია ოპერაციით ან სტენტირებით. ასევე, შესაძლებელია ანევრიზმის დადგენა როგორც მუცელში, ისე გულმკერდში მარტივი ექსოსკოპიური კვლევით და ადამიანები გადავარჩინოთ სიკვდილს.
თამუნა, რა სახის კონსულტაციებს ჩაატარებს პროფესორი დრალე თბილისში და რა ტიპის ჩივილებისას უნდა მოგმართონ პაციენტებმა?
როგორც წესი, ფარისებრი ჯირკვალი ოთხ ათეულზე მეტ დაავადებას ითვლის და მოიცავს როგორც ონკოლოგიურ, ისე არაონკოლოგიურ დაავადებებს. საქართველოში ფარისებრი ჯირკვლის პათოლოგიები ძალიან არის გავრცელებული და ქალბატონებში, ძუძუსა და საშვილოსნოს კიბოს შემდეგ ფარისებრი ჯირკვლის სიმსივნე მესამე პოზიციას იკავებს. პაციენტმა პირველ რიგში უნდა მიმართოს კვალიფიციურ ენდოკრინიოლოგს, ჩაიტაროს ფარისებრი ჯირკვლის ექოსკოპიური კვლევა, საჭიროებისამებრ ჩაიტაროს ლაბორატორიული კვლვევები და თუ არსებობს რაიმე ჩვენება ქირურგიული ჩარევისთვის, რა თქმა უნდა მიმართოს ქირურგს, რათა განისაზღვოს ოპერაციის მასშტაბი. თუკი არ არის ოპერაცია საჭირო, ხდება ამბულატორიულად მისი მკურნალობა. რაც შეეხება ონკოლოგიური ტიპის ჩივილებს, როგორც წესი მისი აღმოჩენა შემთხვევით, სხვა კვლევების დროს ხდება. მას არ აქვს ტკივილით გამოხატულება, ამიტომ რეკომენდირებულია ადამიანმა ექვს თვეში ერთხელ ჩაიტაროს ფარისებრი ჯირკვლის ექოსკოპიური კვლევა.
ბატონო ჯუმბერ, ვისაუბროთ პრევენციებზე, როგორ ავირიდოთ თავიდან გულ-სისხლძარღვთა დაავადებები?
ყევლა ორგანიზმში მიმდინარე პათოლოგიური ცვლილება მიმდინარეობს ფარულად და როდესაც შეაწუხებს, ხშირ შემთხვევაში უკვე შორს წასულ პროცესთან გვაქვს საქმე. ეს პრობლემა შესაძლებელია გადაჭრილ იქნას, თუკი ადამიანი წელიწადში ერთხელ გაიკეთებს კვლევის სრულ სპექტრს. კისრის მიდამოს ექოსკოპიური კვლევით შეგვიძლია გავარკვიოთ ფარისებრი ჯირკვლის პრობლემები, რომელიც ძალიან კარგად ჩანს ექოსკოპიაზე, იქვე მიდამოში არსებობს საძილე არტერიები, რომლებიც პარალელურად შეიძლება ინახოს და გავარკვიოთ, ხომ არ არის რაიმე ცვლილება და ეს ინსულტის პრევენციაა. მუცლის მიდამოს ექოსკოპიური კვლევისას შეგვიძლია დავათვალიეროთ ღვიძლი, თირკმელები, კუჭ-ქვეშა ჯირკვალი და ახლა უკვე კუჭისა და წვრილი ნაწლავის ექოსკოპიური კვლევაც არის შესაძლებელი. ე.წ. გასტროფიბროსკოპიის გარეშე. რა თქმა უნდა ერთი მეორეს არ ცვლის და ყველაფერს თავისი ჩვენება აქვს. პარალელურად შესაძლებელია გაკეთდეს მუცლის აორტის, ყველაზე დიდი სისხლძარღვისა და მისი ტოტების კვლევა. ერთი სისხლის საერთო ანალიზით კი შესაძლებელია უამრავი დაავადებების გამოვლენა. ეს ყველაფერი ადამიანს უამრავ პრობლემას აარიდებს თავიდან.
მე არ ვთვლი, რომ ადამიანები ექიმთან სიზარმაცის გამო არ მიდიან. პირველ რიგში, ქვეცნობიერი შიშია, როდესაც ადამიანები არ მიდიან ექიმთან, რომ არ გაიგონ ხომ არ სჭირთ რაიმე. ეს ყველაფერი არც ისე ძვირი ღირს და გარკვეულ ნაწილს საყოველთაო ჯანდაცვის პროგრამაც აფინანსებს. ის, რაც ჩვენი მოსახლეობისთვის უფასოა, ადამიანებმა მაქსიმალურად უნდა გამოიყენონ.
არსებობს თუ არა გულ-სისხლძარღვთა დაავადებებისას რაიმე სიმპტომატიკა როდესაც არ უნდა გადავდოთ ექიმთან ვიზიტი?
რა თქმა უნდა არსებობს. გულის პრობლემების შემთხვევაში, ნებისმიერი უმნიშვნელო ჩივილი მკერდის, ბეჭების მიდამოში, გადაცემითი ტკივილი ზედა კიდურებში, იოლად დაღლა, ქოშინი, კიდურებში შეშუპება, სიმძიმის შეგრძნება, თავბრუსხვევა, თავის ტკივილი – ნებისმიერი უმნიშვნელო ცვლილებისას, რომელიც სტანდარტულისგან განსხვავდება, უმჯობესია პაციენტმა მიმართოს ექიმს. ჩვენი კლინიკის მიზანი სწორედ ის არის, რომ ის მომსახურება რასაც ქართველები საზღვარგარეთ იღებდნენ, მიიღონ საკუთარ ქვეყანაში. მინდა აღვნიშნო ჩვენი სპეციალისტები – ლევან ქარაზანიშვილი, ირაკლი გოგორიშვილი, ირაკლი გოგოხია, პროფესორი რონი კარმელი კურირებს ჩვენთან სისხლძარღვთა ქირურგიის დარგს და ის ერთ-ერთი დამფუძნებელია, ნოდარ ემხვარი და სხვა ექიმები თუ ექთნები, რომლებიც ერთ გუნდს წარმოვადგენთ და ერთად ვზრუნავთ პაციენტების ჯანმრთელობაზე.
